In een samenleving vol angst kan geen geluk groeien

In welk perspectief hoort het groeiende gevoel van onbehagen thuis?  Ik ontmoet veel mensen en bespeur in de vele gesprekken een gevoel van angst, onzekerheid en onbehagen. Vaak ingegeven door verontrustende persoonlijke omstandigheden of de situatie waarin iemand bevindt.  Zowel vanuit mijn persoonlijk gevoel als mijn gemeenschaps-denken (politiek)  zoek ik naar een perspectief waarin ik dit gevoel kan plaatsen. De mensen om mij heen verlangen naar hoop, erkenning en zelfs troost. Het lijkt wel of de toekomst uitzichtloos is. Ik zou de mensen willen troosten met de woorden: “het komt goed”.  Maar weet tegelijkertijd dat deze woorden aan elke troostrijke gedachte hebben ingeboet. De angst die in onze samenleving wordt rondgestrooid door mensen als Geert Wilders verdient een weergaloos weerwoord of zelfs een weergaloze daad.  In Tunesië stak een marktkoopman zichzelf in brand en veroorzaakte een revolutie  waardoor dictator Ben Ali op de vlucht sloeg. In Egypte ontstaken jongeren het vrijheidsverlangen. In Nederland ontsteekt Geert Wilders in naam van vrijheid een vlam van haat. Hij misbruikt de intrinsieke waarde van het begrip vrijheid om angst en onvrijheid te prediken. Een opportune verkrachting van het woord  ‘vrijheid’ en alles wat het betekent.  Op 6 augustus 2010 overleed de Britse historicus Tony Judt. Judt was een groot denker over het politieke landschap waarin we leven. Zijn testament was de magistrale lezing in New York vlak voor zijn dood met de titel What Is Living And What Is Dead In Social Democracy? .  Judt zette in die lezing uiteen hoe de Westerse verzorgingsstaat het resultaat is van de verschrikkingen uit de vorige eeuw (1900-2000). De jaren na de Tweede Wereldoorlog waren immers doordrenkt van een breed gedragen besef dat een sociaal vangnet noodzakelijk is om herhaling van het oorlogsgeweld te voorkomen. Want Europa had aan den lijve de gewelddadige gevolgen ondervonden van ongelijkheid en onzekerheid in economisch barre tijden.

Historicus-Schrijver- Filosoof Tony Judt  1948 - 2010

Maar Judt zag hoe in de laatste decennia deze zorgvuldig opgebouwde voorzieningen razendsnel werden afgebroken. De sociaal-democratie ging aan zijn eigen succes ten onder. Want juist door de welvaart en de sociale rust is men vergeten wat er aan de basis ligt van dit sociale stelsel. Terwijl men vroeger dacht in termen van goed en kwaad, wordt alles nu gemeten in economische maten. Vandaag zijn we getuige van een verschraling van het politieke debat en een uitholling van de solidariteit. Dit is even betreurenswaardig als gevaarlijk.  En bovenal frustreerde het Judt dat de zondeval van het neoliberalisme niet leidde tot een wijdverspreide schreeuw om een nieuw soort samenleving. In zijn laatste publieke lezing pleitte Judt er daarom op een aangrijpende manier voor om nu meer dan ooit de sociaal-democratie te herdenken. De televisie-uitzending  ‘Het testament van Tony Judt’  in Tegenlicht (VPRO)  zien we cruciale passages uit Judts oproep om het algemene gevoel van onbehagen een halt toe te roepen. Tony Judts pleidooi klink door in drie portretten van hedendaagse verliezers van het door Judt gehekelde marktdenken: John Gerrits uit Sittard zag het buurthuis, waar hij dertig jaar sociaal werker was, verdwijnen omdat de gemeente met die grond liever winst maakte. Mark Goossens werkte ruim vijftien jaar in de Antwerpse Opel-fabriek, die in december definitief de deuren zal sluiten. En Laurent Giacomelli verloor zijn werk en zijn gezondheid als gevolg van de privatisering van France Telecom.  Drie portretten die tekenend zijn voor dat gevoel van onbehagen dat ons zo genadeloos afmat. Tegelijkertijd vraag ik me af hoe kan ik iedereen bereiken om deze boodschap te ontvangen. Wellicht dat dit artikel helpt.
 

Bekijk de uitzending:
http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2010-2011/aanval-op-europa/tony-judts-testament.html

Bekijk het volgende filmpje over solidariteit van de SP

http://www.sp.nl/2011/mijn-protest/